Hilmi Ziya Ülken
3 Ekim 1901 – (İstanbul) – 5 Haziran 1974 (İstanbul)
Cumhuriyet döneminde Sosyoloji ve Felsefe eğitimi alan Ülken ’e göre sosyolojinin gelişmesinde birbiriyle çatışan bazı akımlar vardır. Hepsinin gayesi ‘insan’ gerçeğini veya insanla ilgili olan bütün âlemi en iyi şekilde aydınlatmaktır.
Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük adı verilen bu fikir akımları arasında yapılan eleştiriler doğrudan sosyal gerçeklikle ilgilidir. Ülken bu çerçevede meydana gelen toplumsal olayların da etkisiyle düşüncelerini geliştirir. Anadoluculuk akımının öncüsü olması bu noktayla ilgilidir. Bu görüşünü temellendirdiği iddiaları ile Fındıkoğlu ‘yla benzer görüşlere sahiptir.
Sosyoloji ilk önce bütün hususi sosyal veya tarihi bilimleri birleştirmek, tek bir bilim haline koymak iddiasıyla işe başlamıştır. Auguste Comte’un öncülük yaptığı bu anlayış, sosyolojizm adı verilen bir akımın doğmasına yol açmıştır. Sosyolojizm bütün insani alanları fizik bilimi yöntemlerine göre sosyoloji adı altında incelemek gerektiğini iddia eder.
